مروری بر تاریخچه مقبره بی بی شهربانو تهران

بقعه بی بی شهربانو نام یک آرامگاه در شهر ری تهران است که طبق کتیبه موجود در آن و باور مردم، مقبره شهربانو، همسر امام حسین (ع) و مادر امام سجاد (ع) می باشد. به عقیده برخی از کارشناسان، به دلایلی نظیر قرارگرفتن زیارتگاه بر بلندای کوه، نزدیکی به چشمه، ویژگی های معماری سنگی، اختصاص زیارت آن به زنان در برخی دوره ها، کاربرد واژه بانو و شهربانو برای ایزدبانوی آناهید و تشابه افسانه بی بی شهربانو با داستان زیارتگاه زرتشتی بانوی پارس در یزد، این بنا در اصل از نیایشگاه های آناهید، الهه آب ها و باروری و از پرستشگاه های زرتشتیان پیش از اسلام بوده‌ است. این مجموعه محوطه ای مستطیل شکل به طول 33 متر و عرض 22 متر است که با دیواری سنگی متعلق به سده چهارم محصور شده است و از شمال به کوهستان محدود می شود.

در صورتی که برای بازدید از مقبره بی بی شهربانو به شهر ری سفر کردید، بازدید از سایر جاذبه های آن نظیر قلعه گبری و بازار تاریخی ری نیز خالی از لطف نیست.

در بخش جنوبی مقبره چند بنای محکم سنگی با پوشش گنبدی از سنگ و آجر وجود دارد. محوطه اصلی با احداث دیوارهای جدید، رواق ها، اتاق ها، راهرو و... در دوره های گوناگون به دو قسمت تقسیم شده است. بنای اصلی بقعه از سنگ و گچ ساخته شده و تاق های آن آجری می باشد. از سبک و وضع بنا اینطور به نظر می رسد که هسته اصلی آن در دوره ساسانی ساخته شده باشد و در سده چهارم از آن برای آرامگاه استفاده شده و قسمت هایی به آن افزوده شده است.

این بقعه مشتمل بر حرم کوچک چهارگوشی با ابعادی در حدود 3.25 متر مربع است. مدخل اصلی حرم رو به مشرق و دارای سردری است متعلق به دوران صفوی، اما گنبد کاشی کاری و برخی گچبری ها و تزیینات آن از آثار دوره قاجار هستند. جلو سر در، دهلیزی قرار دارد که در گذشته به صورت ایوانی بوده و بخشی از حیاط اندرون بقعه محسوب می شده است. در جنوب همین دهلیز بنای مربع سنگی استواری متعلق به قرن چهارم به چشم می خورد.