آشنایی با کارگاه های عبابافی نایین، و روش بافتن عبای سنتی

1400/2/9

عبای نائین معمولا از جنس پشم گوسفند، و نوع مرغوب تر آن کرک شتر می باشد. با این تفاوت که پشم گوسفند پس از چیدن و شستشو باید به رنگ قهوه ای در آید، ولی کرک شتر رنگ طبیعی خود را حفظ می کند.

عباهای سنتی شهر نائین از بهترین عباهای ایران می باشند که صنایع دستی بسیار محبوبی هستند. عباهای این شهر کاملا به صورت سنتی تولید می شوند و کارگاه های عبابافی محمدیه نائین مجموعه ای از پانزده کارگاه سنتی می باشد. شایان ذکر است که این کارگاه ها در روزگاران قدیم بسیار بیشتر بوده اند و همگی در دل زمین کنده شده و صد ها سال بهترین عبا ها را تولید می کرده اند. عبای نائین معمولا جنس پشم گوسفند، و نوع مرغوب تر آن کرک شتر می باشد. با این تفاوت که پشم گوسفند پس از چیدن و شستشو باید به رنگ قهوه ای در آید، ولی کرک شتر رنگ طبیعی خود را حفظ می کند. رنگ کردن پشم گوسفند نیز به صورت رنگرزی کاملاً سنتی بوده و برای این کار از پوست گردو و پوست انار استفاده می شود. مرحله بعد در فرآوری پشم، حلاجی آن می باشد.

حلاجی برای این است که پشم ها کاملا از هم باز شده و ضایعات آن از آن خارج گردد. حلاجی پشم با وسیله ای به نام چک و کمان انجام می شود. چک وسیله ایست چوبی تقریباً شبیه یک گوشت کوب، و کمان نیز زهی است که با روده گاو درست می شده و دارای قابلیت ارتعاش زیادی است، و همین ارتعاش باعث باز شدن پشم ها از یکدیگر می گردد.

برای اینکه پود های پشمی از بین تارهای عبا عبور کند، باید دوک های نخ را داخل وسیله ای به نام ماکو قرار بدهیم. ماکو تقریبا به اندازه کف دست است که از جنس چوب یا استخوان می باشد و داخل آن خالی است و دملو درون آن قرار میگیرد. دستگاه عبابافی دو پدال چوبی در پایین دارد که با فشار دادن متناوب آنها، تارهای عبا به صورت یک در میان از همدیگر فاصله گرفته و ماکو که دوک نخ نیز در داخل آن قرار دارد به راحتی از بین آنها عبور می کند. با هر بار عبور ماکو از بین تارها، باید یکبار دفتین (دفه، شانه) را بر آن کوبید تا نخ ها به صورت محکم در تارها بنشینند.

با تعویض پدال راست یا چپ، دوباره تارها به صورت یک در میان از هم باز شده و فضای عبور دوباره ماکو ایجاد می شود. این کار را باید تا پایان مرحله اتمام عبا ادامه داد. طول یک قواره پارچه عبا شش متر و عرض آن نیز هشتاد سانتیمتر است. پس از اینکه طول عبا به این حد رسید، مرحله بافت عبا پایان میابد و مرحله پرداخت و آماده کردن نهایی آن فرا می رسد. رسیدن یک عبا به این مرحله، به تنهایی حدود 20 روز طول میکشد. در این مرحله ابتدا باید پرز های اضافی عبا با وسیله ای مربع شکل و زبر، و یا تیغ های مخصوص این کار از روی عبا تراشیده شود. این مرحله چندین بار تکرار می شود تا سطح عبا کاملاً نرم و صاف گردد تا در مرحله بعد نیز اتوکشی شده و آماده شود.